The Factory rất vui mừng được công bố nghệ sĩ Nguyễn Thị Thanh Mai đã trở thành nghệ sĩ đạt ‘Giải thưởng Nghệ sĩ Xuất sắc’ lần đầu tiên của chúng tôi!

 

GIẢI THƯỞNG NGHỆ SĨ XUẤT SẮC

 

Giải thưởng nhằm vinh danh thực hành nghệ thuật bền bỉ vượt ra ngoài phạm vi không gian xưởng cá nhân của họ, mang đậm tính thể nghiệm, thể hiện tư duy liên ngành với một nhãn quan độc đáo; cũng như ghi nhận việc nghệ sĩ tiếp cận, xoáy sâu và nuôi dưỡng con người và nơi chốn tác phẩm sinh ra hay đề cập tới. 

 

‘Nghệ thuật là một công cụ để tôi quan sát và truy vấn bản thân. Nhờ có sự tương tác với những cộng đồng người di cư, cựu chiến binh, bà con nông dân cũng như những người tôi có duyên được gặp trong chặng đường sáng tác mà tôi có được những mảnh kí ức tản mạn. Từ chính những manh mối này, tôi thị giác hóa những mường tượng, câu hỏi và liên tưởng của mình về lịch sử và xã hội xung quanh mình’.

 Nguyễn Thị Thanh Mai

 

‘Nguyễn Thị Thanh Mai là một trong những nghệ sĩ châu Á nổi bật nhất, và cô ấy đã đóng góp một tiếng nói độc đáo không chỉ ở địa phương, mà còn ở khu vực và quốc tế. Thanh Mai làm việc với đa dạng phương tiện: cô ấy từng sáng tác tác phẩm từ những quả cà chua héo, từ những chiếc gai khô, từ video cho tới collage ảnh, cùng nhiều chất liệu và kỹ thuật khác. Sức thử nghiệm dồi dào này trong hình thức lẫn kỹ thuật có một sự đồng vọng tương xứng trong tính mới mẻ về ý niệm và sự quả cảm trong những theo đuổi của cô đối với các vấn đề xã hội, lịch sử trong các tác phẩm của mình. Nghệ thuật của Thanh Mai cũng kể những câu chuyện của nhiều cộng đồng ít  được cất tiếng trong xã hội ngày nay, từ phụ nữ, trẻ em, cho tới những người lính và những cộng đồng không quốc tịch. Về quy mô, các tác phẩm của Mai mang tính xuyên quốc gia, và đã được phát triển cũng như trưng bày ở nhiều không gian lớn tại Việt Nam, Campuchia, Hàn Quốc, Áo, Đức, Thái Lan và nhiều nơi khác’.

Thành viên hội đồng giám khảo, TS Roger Nelson (Giám tuyển, Bảo tàng Quốc gia, Singapore)

 

‘Một nghệ sĩ hiếm hoi, lặng thầm làm nghệ thuật như đang thở’

Thành viên hội đồng giám khảo, nghệ sĩ Trần Lương

 

Thay mặt hội đồng giám khảo, The Factory xin gửi lời chúc mừng tới tất cả các nghệ sĩ được đề cử trong giải thưởng mùa đầu tiên năm nay. Thực hành nghệ thuật của họ đã thể hiện rõ rằng, ngày nay, nghệ thuật mang bản chất liên ngành, và vì thế, để sáng tác tác phẩm nghệ thuật của mình, họ được ảnh hưởng và sử dụng các ý tưởng, công cụ từ nhiều cộng đồng và lĩnh vực khác nhau. Do vậy, đây là một giải thưởng nhằm ghi nhận các nghệ sĩ đã có những đóng góp cụ thể cho các cộng đồng và nơi chốn, cũng như đã góp phần nuôi dưỡng ý thức xã hội về mối quan hệ giữa văn hoá và xã hội.

 

Nghệ sĩ đạt giải của chúng ta – Nguyễn Thị Thanh Mai –  sáng tác với nhiều dạng vật liệu và kí ức khơi dậy cảm quan mạnh mẽ và sự đồng cảm. Trong các tác phẩm của Mai, sự hiện diện của cơ thể người hàm chứa cả sức nặng vật lý và tâm lý – khi dưới dạng những cái gai đen đông cứng trong khối băng, lúc thì qua những dụng cụ khám phụ khoa bọc kín bằng lớp pha lê nhựa đặt trang trọng trong hộp kính, hay cũng có lúc là bóng hình ám ảnh của những người dân Việt di cư dọc sông Mekong lên Campuchia. Làm việc với các ngôn ngữ đa dạng như hội hoạ, điêu khắc, nhiếp ảnh, trình diễn, sắp đặt và video, nghệ thuật của cô hé lộ đời sống của nhiều cộng đồng người yếm thế, chẳng hạn như những bà mẹ Việt Nam anh hùng, những người lao động di cư, người tị nạn, người chuyển giới,… đồng thời chất vấn những định kiến xã hội tác động trực diện tới cuộc sống của họ. Mai tốt nghiệp Thạc sỹ ngành Nghệ thuật thị giác tại Đại học Mahasarakham, Thái Lan. Cô hiện sống và làm việc tại Huế, tham gia giảng dạy nghệ thuật đồ hoạ tại trường đại học Huế song song với việc sáng tác và tổ chức nhiều sự kiện nghệ thuật có tiếng vang như “Nổ Cái Bùm” – tuần lễ nghệ thuật do nghệ sĩ điều hành diễn ra lần đầu tại Huế năm 2020.

 

Danh sách nghệ sĩ đề cử:

Lương Trịnh; Đức Vũ; Nguyễn Thị Thanh Mai; Tuấn Mami; Trần Tuấn; Mai Nguyên Anh; Nguyễn Phương Linh; Nguyễn Huy An

Truy cập trang web của Vietcetera để đọc thêm thông tin của các nghệ sĩ.

 

Được The Factory khởi xướng vào năm 2021, giải thưởng lưỡng niên này vinh danh các nghệ sĩ có thực hành sáng tạo không chỉ giới hạn nơi xưởng làm việc; mà còn nỗ lực đóng góp cho cộng đồng địa phương và bối cảnh xã hội của họ theo một cách nào đó. Bởi, nghệ thuật ngày nay hàm chứa tính liên ngành, và trong thế kỉ 21 này, tiếng nói của văn hóa có ảnh hưởng lan tỏa tới nhiều lĩnh vực khác.

 

Ở thế kỷ 21, nghệ sĩ làm việc với tất cả mọi nguồn tri thức và phương pháp làm việc. Tại Việt Nam, có những nghệ sĩ làm việc với các nghệ nhân truyền thống nhằm phục dựng những kỹ thuật và tri thức bản địa như Bùi Công Khánh; có những nghệ sĩ làm việc với các doanh nghiệp để tạo ra những tác phẩm phản ánh tinh thần trách nhiệm với môi trường như Ưu Đàm Trần Nguyễn; cũng có những nghệ sĩ làm việc với các tổ chức động vật hoang dã để lên tiếng về tình trạng khai thác thú quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng như Tuấn Andrew Nguyễn; có những nghệ sĩ xây dựng các không gian tự vận hành, để kết nối, trao đổi và sáng tác (có thể nghĩ tới ở đây Sàn Art, Art Labor, Hanoi Doclab, Nhà Sàn và nhiều hơn thế nữa), đó là những người liên tục hiện diện với những phương thức hồi đáp với bối cách đã và đang hun đúc cho sự phát triển của một cộng đồng nghệ thuật địa phương với khả năng tư duy phản biện cùng mạng lưới quốc tế vững chắc.

 

Xa hơn về mặt địa lý, chúng ta thấy có những nghệ sĩ làm việc với kiến trúc sư (chẳng hạn như Ngải Vị Vị đã từng cộng tác với Herzog và De Meuron để tạo ra Sân vận động ‘Tổ chim’ cho Thế vận hội Mùa hè 2008); có những nghệ sĩ làm việc với các nhà thiết kế (chẳng hạn như Yayoi Kusama trong lần kết hợp với Louis Vuitton); có nghệ sĩ làm việc với các nhà hoạch định chính sách về môi trường (ví dụ như Martha Atienza và cách cô nâng cao nhận thức về tiêu thụ plastic ở quần đảo Bantayan); hay cũng có những nghệ sĩ làm việc với công nghệ (ví như nhóm Forensic Architecture được chính phủ Li-băng thuê để vẽ bản đồ thị giác dựa trên các dữ liệu từ hàng tỉ hình ảnh được chụp trước vụ nổ cảng kinh hoàng năm 2020). Đây là những nỗ lực “thay đổi cuộc chơi” trong thế giới nghệ thuật – họ là những người mà tư duy liên ngành của họ đã đưa ra những va chạm thú vị và sáng tạo. Ở Việt Nam, The Factory mong muốn giới thiệu và nuôi dưỡng những phương cách làm việc này – khích lệ cộng đồng của chúng tôi tư duy ‘ngoài khuôn khổ’ về định nghĩa nghệ thuật ngày nay.

 

Với một khoản quỹ sẽ được sử dụng để hỗ trợ nghệ sĩ sản xuất tác phẩm mới và một triển lãm cá nhân tại The Factory, ‘Giải thưởng Nghệ sĩ Xuất sắc’ ra đời nhằm đáp ứng với bối cảnh văn hóa cụ thể của Việt Nam – nơi cơ sở hạ tầng cho nghệ thuật còn hạn chế.  Hiện tại, ở nước ta, giáo trình nghệ thuật của các cơ sở đào tạo chính quy không dạy về nghệ thuật đương đại một cách bài bản, sâu sát. Bên cạnh đó, hệ thống  bảo tàng do nhà nước quản lý có rất ít những nghiên cứu chuyên sâu về tính liên ngành, về sự đa dạng ngôn ngữ nghệ thuật. Về phía hoạt động lợi nhuận, hệ thống gallery thương mại phần lớn nhắm tới thị trường khách du lịch và nhìn chung đều phải đối diện với sự kiểm duyệt của các cơ quan cấp phép.

 

Tuy nhiên, đối mặt với tất cả những trở ngại trên là một thế hệ trẻ khởi nghiệp đang phát triển lớn mạnh, nhiều người được giáo dục nước ngoài, có khả năng tài chính cùng sự quan tâm không ngừng gia tăng đối với văn hóa. Họ đặc biệt chú trọng tới nền văn hóa của chính mình, tới ý nghĩa và tầm ảnh hưởng của nó – không chỉ ở địa phương mà còn cả trên trường quốc tế. Từ những năm cuối của thập niên 80, Việt Nam cũng đã xây dựng được một nền nghệ thuật năng động và bền bỉ, được nuôi dưỡng bởi các cá nhân và tổ chức độc lập, thông qua sự tạo lập của các nhóm nghệ sĩ, các không gian nghệ thuật hoạt động tập thể, các chương trình lưu trú – trao đổi ‘ngầm’, cũng như các mô hình tồn tại và thực hành nghệ thuật khác. Suốt thập kỷ vừa qua, nghệ sĩ đương đại Việt Nam cũng đã nhận được những chú ý đáng kể từ bạn bè quốc tế. Điều này cũng giúp mang lại nhiều cơ hội để cộng đồng địa phương phản tư, đồng thời mở rộng hơn nữa quan điểm của chúng ta trước bản chất, mục đích và vai trò của việc thực hành nghệ thuật, đặc biệt là trong bối cảnh hôm nay.

 

Mặc dù vậy, tại The Factory, chúng tôi vẫn tự hỏi: Liệu ta có thể làm gì để đem lại một sự công nhận mang tính quốc gia dành cho nghệ sĩ – những người đáng được vinh danh rộng rãi? Và ở một nơi không tồn tại nhiều những thước đo chuyên nghiệp, có tính đối chiếu so sánh, thì các nhà sưu tập địa phương đầy triển vọng sẽ dựa vào bộ tiêu chuẩn nào để đo lường sự thành công của nghệ sĩ và giá trị của tác phẩm? Chính vì vậy, The Factory tin tưởng rằng giải thưởng này sẽ vinh danh không chỉ sự ‘xuất sắc’ trong tay nghề kỹ thuật và phương pháp xử lí chất liệu (một khía cạnh không thể không cân nhắc), mà còn đề cao cả tầm quan trọng của những yếu tố khác trong quá trình ‘cân đo đong đếm’ giá trị của thực hành nghệ thuật ngày nay, chẳng hạn như lòng thấu cảm, tinh thần sẻ chia và sự chú tâm chăm sóc của nghệ sĩ trước những trần thuật, cộng đồng và vấn đề nhức nhối của địa phương.

 

Với ban đề cử đại diện nhiều vùng trên khắp Việt Nam (bao gồm giám tuyển, nghệ sĩ, sử gia) và hội đồng giám khảo có danh tiếng quốc tế, kiến thức chuyên môn và mạng lưới sâu rộng; với sự tài trợ và ủng hộ hào phóng từ các đơn vị khác nhau; với sự đồng hành của các đối tác truyền thông cả trong lẫn ngoài nước, The Factory hy vọng rằng ‘Giải thưởng Nghệ sĩ Xuất sắc’ sẽ thúc đẩy hơn nữa tinh thần tương trợ có tính xây dựng và thi đua trong cộng đồng thực hành nghệ thuật tại Việt Nam.

 

Lưu ý: xin chân thành cảm ơn hai đối tác, Nguyen Art Foundation sẽ tổ chức triển lãm của Nguyễn Thị Thanh Mai tại TP.HCM vào đầu năm 2023 và APD tại Hà Nội sau đó. Các kỳ tiếp theo của giải thưởng sẽ do các giám tuyển tiếp tục tổ chức, độc lập với The Factory. Chúng tôi vô cùng hân hạnh tiếp bước cùng cộng đồng trong nỗ lực ghi nhận những thực hành nghệ thuật tiêu biểu tại Việt Nam. Hẹn gặp lại một ngày không xa!

 

Đọc bài phỏng vấn sau từ Giám đốc Nghệ thuật của chúng tôi, Zoe Butt và nhà đồng tài trợ của Giải thưởng, Jun Tirtadji (ROH Project) để biết thêm về công việc của họ cũng như lý do tại sao Giải thưởng này lại quan trọng với họ.

 

 

 

 

 

 

Thông tin thêm:

Tiêu chí đánh giá:

• Nghệ sĩ người Việt, hiện sinh sống tại Việt Nam (bao gồm cả nghệ sĩ Việt Kiều hiện đang sinh sống tại Việt Nam)
• Nghệ sĩ có thực hành sáng tạo không chỉ giới hạn nơi xưởng làm việc; mà còn nỗ lực đóng góp cho cộng đồng địa phương và bối cảnh xã hội của họ theo một cách nào đó.
• Nghệ sĩ hoạt động tích cực và liên tục sáng tạo, dù các tác phẩm của họ chưa có nhiều cơ hội trưng bày (bởi quy trình cấp giấy phép triển lãm của Việt Nam khá khó khăn)

 

Quy trình đánh giá:

Mỗi thành viên trong ban đề cử sẽ chọn giới thiệu hai nghệ sĩ. Ban đề cử bao gồm Trần Lương, Nguyễn Trinh Thi, Trâm Vũ, Ly Hoàng Ly, Arlette Quỳnh-Anh Trần, Đỗ Tường Linh, The Factory.

Hội đồng giám khảo: Roger Nelson (Giám tuyển, Bảo tàng nghệ thuật quốc gia Singapore), Arlette Quỳnh Anh Trần (Giám tuyển, Post Viđai), Zoe Butt (Giám đốc Nghệ thuật, The Factory), Tom Tandio (Giám đốc, Art Jakarta), Trần Lương (Giám tuyển, Nghệ sĩ, Giám đốc sáng lập APD – Trung tâm Bảo trợ và Phát triển Nghệ thuật)

 

Giải thưởng (hai năm một lần): Giải thưởng bao gồm tiền mặt (160,000,000 VND) (hỗ trợ nghệ sĩ sản xuất tác phẩm mới) và một triển lãm cá nhân tại The Factory

Nghệ sĩ được lựa chọn cho Giải thưởng mùa đầu tiên sẽ được công bố vào tháng 8 năm 2021, với triển lãm diễn ra vào tháng 8 năm 2022. Triển lãm này cũng sẽ đến Hà Nội vào năm 2023, đồng tổ chức bởi APD – Trung tâm Bảo trợ và Phát triển Nghệ thuật.

Nghệ sĩ được lựa chọn cho Giải thưởng mùa tiếp theo sẽ được công bố vào tháng 8 năm 2022, với triển lãm diễn ra vào tháng 8 năm 2023.

 

Hội đồng nghệ thuật gồm những ai?

 

 

Đồng tài trợ:

Sứ mệnh của Chu Foundation là thúc đẩy sự phát triển của con người thông qua giáo dục và bồi dưỡng cho nghệ sĩ dựa trên các khía cạnh khác nhau của biểu đạt. Là một tổ chức phi lợi nhuận độc lập, Chu Foundation hỗ trợ một số tổ chức từ thiện nhằm mang lại những ảnh hưởng tích cực cho xã hội, bao gồm Tung Wah Group of Hospitals, University of Chicago, and Hong Kong Society for the Protection of Children. Trong lĩnh vực nghệ thuật, Chu Foundation hỗ trợ các tổ chức danh tiếng như Pompidou (Pháp), Tate (Anh) và Smart Museums (Mỹ). Vào năm 2021, ‘Chu Residency’ tại Tateyama, Toyama Prefecture, Nhật Bản sẽ bắt đầu chương trình cố vấn nhằm thúc đẩy các trao đổi quốc tế về nghệ thuật và văn hoá. Được các nhà bảo trợ Natalie and Lawrence Chu sáng lập nên, Chu Foundation phản ánh mối quan tâm của họ cũng như niềm tin của họ về cách mà giáo dục và nghệ thuật có thể mang tới ý nghĩa và sự sáng tạo làm giàu có thêm cuộc sống.  https://thechufoundation.org

 

ROH Projects được thành lập năm 2012 với tầm nhìn trở thành một phòng tranh hàng đầu trong việc phát triển nghệ thuật đương đại ở Indonesia và khu vực châu Á Thái Bình Dương. ROH Projects tập trung vào cung cấp một nền tảng cho các nghệ sĩ trẻ có thực hành độc đáo cũng như giới thiệu những nghệ sĩ đã có kinh nghiệm hơn theo một cách thức tinh tế và thông tuệ. ROH đã từng triển lãm ở nhiều hội chợ nghệ thuật danh tiếng ở châu Á và thúc đẩy các hợp tác quốc tế đa tầng. https://rohprojects.net

 

Hỗ trợ:

Nguyen Art Foundation được Quỳnh Nguyễn thành lập năm 2018  nhằm mở rộng các khả năng cho nghệ thuật đương đại Việt Nam thông qua những trao đổi toàn cầu, không chỉ góp phần làm giàu có thêm các thực hành nghệ thuật của mỗi cá nhân, mà còn đóng góp vào sự phát triển chung của nền nghệ thuật Việt Nam. Bộ sưu tập của Nguyen Art Foundation tập trung vào Việt Nam, nhằm vấn đề hoá khái niệm về danh tính liên quan tới quốc tịch, ưu tiên lựa chọn các thực hành, các ý niệm nghệ thuật, các tác phẩm từ cả nghệ sĩ Việt Nam lẫn quốc tế. Giáo dục là triết lý cốt lõi của Nguyen Art Foundation nhằm nuôi dưỡng một thế hệ người yêu nghệ thuật mới. Thông qua các hợp tác với các trường như EMASI và Renaissance International School Saigon, nghệ thuật được đưa vào đời sống học tập của học sinh một cách uyển chuyển, nhằm khích lệ một mức độ thưởng thức nghệ thuật cao hơn từ phía học sinh, đặc biệt chú tâm tới bối cảnh xã hội và chính trị, cũng chính là một phần trải nghiệm học tập.  https://nguyenartfoundation.com

 

Đồng tổ chức:

APD – Trung tâm Bảo trợ và Phát triển Nghệ thuật là một doanh nghiệp xã hội thành lập vào tháng 10 năm 2020 tại Hà Nội với mục tiêu hỗ trợ sáng tạo nghệ thuật, thúc đẩy sự phát triển văn hóa – xã hội. Hoạt động của APD hướng đến nâng cao năng lực cho nghệ sĩ thông qua việc hỗ trợ thông tin, phương tiện và công nghệ, kết nối họ với các đối tác chuyên nghiệp để mở ra những cơ hội làm việc nhóm tương tác và sáng tác. Bên cạnh đó, APD cũng tạo thêm cầu nối giữa giới văn hóa nghệ thuật với công chúng, nhà nghiên cứu ở các ngành nghề, nhà sưu tập, doanh nghiệp, các cơ quan và tổ chức phát triển xã hội, bảo vệ môi trường sinh thái và nhân văn, đồng thời, xây dựng mạng lưới cộng tác để thúc đẩy thị trường nghệ thuật nội địa. APD cũng chú trọng tới hoạt động nghiên cứu và đối thoại chuyên sâu nhằm đưa ra những phân tích, đánh giá tình hình phát triển nghệ thuật một cách khoa học, khách quan, cung cấp thông tin chất lượng, kịp thời, giúp ngành văn hóa nghệ thuật có thêm góc nhìn mới. https://www.facebook.com/apdcenter.vn