Mong muốn thấu hiểu vị trí của mình trong mối tương quan với thế giới xung quanh vẫn luôn là lí do cốt yếu đằng sau việc con người sáng tạo và sử dụng bản đồ. Từ thuở xa xưa, con người đã có ước muốn lần theo vị trí của những vì sao trên trời, cốt để tìm ra Thượng đế và Thần thánh. Cũng vì thế mà ngành nghiên cứu khoa học ‘bản đồ học’ (cartography) ra đời. Trải qua nhiều thế kỷ, nhân loại dần dà đã kiến tạo được một kho tàng hiểu biết giàu có về vũ trụ (kho tàng này đã – và đang tiếp tục – để lại những di sản rực rỡ cũng như những hậu quả khó lường).
Xuyên suốt các thời đại, nghệ sĩ thị giác đã luôn bị cuốn hút bởi sức mạnh của bản đồ trong việc điều hướng niềm tin, trí tưởng tượng, xã hội, thế giới tâm linh và hoạt động kinh tế, cùng nhiều khía cạnh khác trong đời sống con người. Mối quan tâm của họ đồng thời xoay quanh các công cụ (được sử dụng trong ngành bản đồ học), cũng như các hậu quả (mà hành trình khám phá thế giới này gây ra). Ta phải kể tới kính trắc tinh (dụng cụ chứng minh trái đất có hình tròn); la bàn; các bản đồ chỉ ra được kinh độ và vĩ độ của các đại dương và lục địa mà chúng bao quanh… Ta cũng phải kể tới các học thuyết chính trị sử dụng bản đồ như là công cụ để đánh dấu sự chinh phục đất đai và sở hữu biên giới. Trong thời đại hậu công nghiệp hoá, bản đồ học trở thành một ngành khoa học bị máy móc hoá – ở đó, các phân loại về nơi chốn và con người đã tạo ra những biến động to lớn tới nhân loại. Thử nghĩ tới sự ra đời của chế độ nô lệ – vốn được ủng hộ bởi giới khoa học, những người khẳng định rằng màu da khác nhau phản ánh trí tuệ khác nhau. Thử nghĩ tới ‘sự thành lập’ của Kashmir – vùng đất bị quân sự hoá vào bậc nhất thế giới – khi Anh Quốc chia cắt Ấn độ làm hai và gây nên những tranh chấp về đức tin và lãnh thổ.
Tại bài thuyết giảng này, nghệ sĩ của thế kỷ 21 và thực hành của họ sẽ là trọng tâm chủ đạo. Niềm cảm hứng bắt nguồn từ bản đồ học và lịch sử của nó, cũng như những công cụ và quy trình sáng tác của nghệ sĩ, đã cho ra đời những ‘truy cứu’ nghệ thuật xuất sắc. Chúng xâm nhập vào sức mạnh của thế giới tâm linh; đóng vai trò như phương tiện để hoà giải các xung đột văn hoá; là cách thức để giúp ta viết lại Lịch sử; và mở rộng nhu cầu hiểu biết sâu xa hơn những bối cảnh lịch sử đa tầng và linh động của thời đại ngày nay.
*Ảnh: Roslisham (Ise) Ismail ‘ChronoLOGICal’ 2015. Đa dạng chất liệu (Ảnh chụp sắp đặt tại Sharjah Biennial 14)
Phí tham gia:
➖Vé người lớn: 100,000VND (online); 130,000VND (tại cửa)
➖Vé học sinh/sinh viên: 40,000VND
*Người tham gia mặc định đồng ý cho phép The Factory sử dụng tất cả những hình ảnh, ý kiến của mình để làm tư liệu của chương trình; ban tổ chức và The Factory được quyền sử dụng hình ảnh, ý kiến hợp pháp với mục đích phi lợi nhuận như: lưu trữ, viết bài báo, quảng bá…
